Afyonkarahisar’ın Gönüllere Kazınan türküsü ‘Al Fadimem’in Perde Arkası Aralandı
Yıllardır dillerden düşmeyen, hüzünlü bir aşkın ezgilere döküldüğü ‘Al Fadimem’ türküsünün gerçek hikayesi, gazetepiyasa.com.tr olarak tarafımızca yapılan kapsamlı bir araştırmayla gün yüzüne çıkarıldı. Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli köyü ile Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köyü arasındaki bu dokunaklı sevda öyküsü, artık çok daha net bir şekilde anlaşılacak.
TÜBİTAK Projesiyle Gün Yüzüne Çıkan Tarihi Gerçekler
Türk Dili ve Edebiyatı alanında, TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nden 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir, danışman öğretmeni Faruk Karakuş’un rehberliğinde önemli bir çalışmaya imza attı. “Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği” adlı bu proje, ‘Al Fadimem’ türküsünün gerçek öyküsünü ve ilk sözlerini birinci elden kaynaklarla derleyerek halk müziğimizin önemli bir parçasını aydınlattı.
Bu değerli araştırma, halk kültürünün en önemli taşıyıcılarından olan türkülerin zaman içindeki söz ve anlam değişimlerini de gözler önüne seriyor. ‘Al Fadimem’ türküsünün ana kahramanları olan Kadir Kilci (Efe Kadir) ve Fadime Bostan ile aynı döneme tanıklık etmiş akrabaları ve köylüleriyle yapılan görüşmeler, projenin temelini oluşturdu. Bu sayede, yıllardır kulaktan kulağa yayılan hikayenin en doğru ve detaylı haline ulaşıldı.
Bir Sevdanın Türküye Dönüşüm Destanı
Yapılan görüşmeler ve saha çalışmaları, türkünün ardındaki acı dolu gerçekleri ortaya koydu. Efe Kadir’in, o dönemde yetim ve yoksul olması sebebiyle Fadime ile evlenmek için yeterli maddi imkanının bulunmadığı anlaşıldı. Bu durum üzerine Efe Kadir, sevdiği Fadime’yi kaçırmaya karar verdi. Fadime de bu aşka gönüllü olarak Efe Kadir ile birlikte kaçmayı kabul etti.
Ancak dönemin koşulları ve resmi kayıt sistemlerindeki eksiklikler, bu sevdanın önünde büyük bir engel teşkil etti. Kaçma olayı sonrasında Fadime’nin yaşının resmi kayıtlarda küçük gösterilmesi (döneminde yaş yazımı yapılmadığı için), ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir’in tutuklanmasına yol açtı. Efe Kadir cezaevine gönderilirken, Fadime ise ailesi tarafından başka biriyle evlendirildi. Bu ayrılık, Efe Kadir’in cezaevinde yüreğine düşen sızıyı, dillere destan türkülere dönüştürmesine neden oldu. İşte ‘Al Fadimem’ de bu yürek burkan ayrılığın ardından söylenen en bilinen türkülerden biri olarak tarihe geçti.
40 Yıllık Ses Kaydı, Kayıp Sözleri Gün Yüzüne Çıkardı
Araştırmanın en çarpıcı ve tarihi bulgularından biri, Efe Kadir’in kendi sesinden kaydedilmiş bir kasetin bulunması oldu. 1985 yılında, Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin isteği üzerine yapılan bu ses kaydı, türkünün dört kıtasının Efe Kadir tarafından bizzat seslendirildiğini ortaya koydu. Ali Kalkan, Veli Kilci ve diğer aile bireyleri tarafından özenle saklanan bu kayıt, ‘Al Fadimem’ türküsünün günümüze ulaşan sözlerinden farklı, daha önceki ve hiç duyulmamış kıtalarını gün yüzüne çıkarmak için birincil kaynak niteliği taşıdı.
Saha çalışmaları sayesinde, günümüzde bilinen sözlerin dışında, daha önce hiç kayıt altına alınmamış ve kuşaktan kuşağa aktarılırken bazı değişikliklere uğramış kıtalar da derlendi. Bu sayede, ‘Al Fadimem’ türküsünün zaman içindeki değişim süreci, somut verilerle belgelenmiş oldu. Gazetepiyasa.com.tr olarak, bu önemli kültürel mirasın en doğru şekilde anlaşılmasına katkıda bulunmaktan gurur duyuyoruz.
